İHTİYATİ TEDBIR NEDIR ?

Tedbir Nedir? (Kısaca) Mahkeme tarafından dava sonuçlanıncaya kadarki süreçte doğabilecek zararların önüne geçmek amacıyla davacıya sağlanan hukuki himayeye tedbir denir. Tedbir Kararı Nedir? Davanın açılmasından kesin hükme kadarki süreçte bir hakkın elde edilmesinin zorlaşması, imkânsız hale gelmesi ya da bekleme sebebiyle zarar görecek olmasının öneme geçmek amacıyla mahkeme tarafından davacı yararına hukuki himaye sağlanmasına hükmedilmesidir. Tedbir nafakası, tapuya konulacak şerh, bir aracının satışının yasaklanması gibi durumlar ihtiyati tedbir kararına örnek gösterilebilir. Geçici Hukuki Koruma Sağlayan Diğer Tedbirlerden Farkı Nedir? Diğer bir geçici koruma tedbiri olan ihtiyati haciz ile arasında herhangi bir öncelik veya alternatiflik ilişkisi yoktur. İhtiyati haciz sadece para alacaklarına ilişkin alacak ve talepler için mümkünken; ihtiyati tedbir kural olarak para dışındaki alacaklar, talepler ve malvarlıkları için söz konusudur. Yine diğer bir koruma tedbiri olan delil tespitinde ise dava konusunun değil, ispat vasıtalarının koruma altına alınması söz konusudur. İhtiyati Tedbir Kararının Özellikleri Nelerdir? Tedbir talebi dava açılmadan önce veya dava devam ederken istenebilir. Dava devam ederken tedbirle ilgili her türlü kararı ise yargılamayı yapan mahkeme verir. Tedbir talebinde bulunan tarafın talebinin haklılığını yani tedbir konulmazsa telafisi güç veya imkansız hak kayıplarının oluşacağını ispat etmesi gerekir. Burada aranan ispat türü yaklaşık ispattır. Zararın oluşmasının kesin olması gerekmez, tedbir alınmazsa bir zararın ortaya çıkacak olma ihtimali yeterlidir. Geçici nitelikte olması sebebiyle karşı taraf dinlenmeden de tedbir kararı verilebilir ancak karşı tarafın sonrasında itiraz hakkı saklıdır. Ayrıca tedbir kararı kural olarak teminat karşılığı verilir. İstisnai hallerde teminatsız olarak verilmesi de mümkündür. İhtiyati Tedbir HMK Düzenlemesi Nasıldır? Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince hakim tarafından, hak veya malların muhafaza altına alınması ya da yediemine tevdii, bir şeyin yapılması ya da yapılmaması kararı verilebilir. Ancak bu tedbirler sınırlı sayıda değildir. Yani gerekirse hakim, telafisi güç durumu engelleyecek veya zararı ortadan kaldıracak her türlü tedbire hükmedebilir. HMK İhtiyati Tedbir Türleri Nelerdir? Kanunda açıkça ifade edilmemekle birlikte öğretide temelde üç tür ihtiyati tedbir bulunmaktadır. Bunlar: Talep edilen durumun mevcudiyetini korumak ve yargılama sonunda verilen kararın icrasını mümkün hale getirmek için teminat amacıyla yapılan tedbirler, Dava konusunu koruma altına almak ya da mahkeme kararının icrasını gerçekleştirmek amacı gütmeyen, ancak tarafların menfaatlerine uygun düşecek şekilde ana uyuşmazlık konusunun düzenlenmesini sağlayan düzenleme amaçlı tedbirler, Taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlığın, geçici olmak ve talepte bulunan tarafın tam olarak tatmin edilmemesi hususu gözetilmek şartıyla eda amaçlı tedbirlerdir. İhtiyati Tedbir Talebi Nasıl Talep Edilir? İhtiyati tedbir bir dava değildir. Bir güvence olarak ihtiyati tedbir talebi, dava açılmadan önce ve dava açıldıktan sonra istenebilir. Geçici bir korumadır. İhtiyati tedbir istemi, dava açılmadan önce, esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden; dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir. Dava açılırken, dava dilekçesinde bir ibare ile ihtiyati tedbir mahkemeden talep edilebilir. İhtiyati tedbir talep edenin hakkının derhal korunmasında zorunluluk bulunan hallerde, hakim karşı tarafı dinlemeden de tedbire karar verebilir. Önemli olan bir hakkın korunmasıdır. Tedbir talep eden taraf, dilekçesinde dayandığı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü açıkça belirtmek ve davanın esası yönünden kendisinin haklılığını yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır. İhtiyati Tedbir Kararı İhtiyati tedbir talebi istenilen görevli ve yetkili mahkeme, tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verilebilir. İhtiyati tedbir kararında; İhtiyati tedbir talep edenin, varsa kanuni temsilcisini ve vekilinin ve karşı tarafın adı, soyadı ve yerleşim yeri ile talep edenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Tedbirin, açık ve somut olarak hangi sebebe ve delillere dayandığı, Tereddüde yer vermeyecek şekilde, neyin üzerinde ve ne tür bir tedbire karar verildiği, Talepte bulunanın, ne tutarda ve ne türde bir teminat göstereceği, yazılır. İhtiyati tedbir talebin reddi kararı ise gerekçeli olarak verilir yani ihtiyati tedbirin neden ve ne koşullarda verildiği açık olarak belirtilir. Mahkeme verdiği her kararı genel olarak gerekçelendirmelidir. Verilen ihtiyati tedbir kararına karşı kanun yoluna başvurulabilir. Yüzüne karşı ve aleyhine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf da kanun yoluna başvurabilir. Yapılacak olan başvurular öncelikli olarak incelenir ve kesin olarak karara bağlanırlar. İhtiyati Tedbir Kararında Teminat Gösterilmesi İhtiyati tedbir talebi 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda geçici hukuki korumalar başlığı altında düzenlenmiş olup, bu tedbir yani geçici hukuki koruma talep edilirken, talep edenin bir teminat göstermesi gerekmektedir. İhtiyati tedbir talep eden, haksız çıktığı takdirde karşı tarafın ve üçüncü kişilerin bu yüzden uğrayacakları muhtemel zararlara karşılık teminat göstermek zorundadır. Tedbir talebi resmi belgeye, başkaca kesin bir delile dayanıyor ya da durum ve koşullar gerektiriyorsa, mahkeme gerekçesini açıkça belirtmek şartıyla teminat alınmamasına da karar verebilir. Asıl davaya ilişkin hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren bir ay içinde tazminat davasının açılmaması üzerine teminat iade edilir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 84’ de teminat gösterilecek haller sayılmıştır. Buna göre 84. maddenin 2. fıkrası gereği de, “Davanın görülmesi sırasında teminatı gerektiren durum ve koşulların ortaya çıkması hâlinde de mahkeme teminat gösterilmesine karar verir.” kuralı burada da uygulanacaktır. HMK madde 86 uyarınca da, “Yargılama giderlerini karşılayacak teminata, mahkemece kendiliğinden karar verilir. Hâkim, teminat kararı vermeden önce tarafları veya müdahale talebinde bulunan kişiyi dinleyebilir.” denmektedir. Mahkemece ihtiyari tedbir talebi adına bir teminat gösterilmesi istenmişse, bu teminat gösterilmelidir. İstenen teminat gösterilmez ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 88/1 uyarınca da usulen reddedilir. İhtiyati Tedbir Kararının Uygulanması İhtiyati tedbir kararı talep edilen yetkili ve görevli mahkeme bu kararı gerekçelendirerek verdikten sonra, kararın uygulanması, bu kararın tedbir isteyen tarafa tefhim veya tebliğinden itibaren bir hafta içinde talep edilmek zorundadır. Aksi halde, kanuni süre içinde dava açılmış olsa dahi, tedbir kararı kendiliğinden kalkar. Tedbir kararının uygulanması, kararı veren mahkemenin yargı çevresinde bulunan veya tedbir konusu mal ya da hakkın bulunduğu yer icra dairesinden talep edilir. Mahkeme, vereceği kararında belirtmek suretiyle, tedbirin uygulanmasında, yazı işleri müdürünü de görevlendirebilir. İhtiyati tedbir kararının uygulanması için, gerekirse zor kullanılabilir. Zor kullanmak hususunda, bütün kolluk kuvvetleri ve köyde muhtarlar uygulamayı gerçekleştirecek memurun yazılı başvurusu üzerine, kendisine yardım etmek ve emirlerine uymakla yükümlüdürler. İhtiyati tedbir uygulayan memur, bir tutanak düzenler. Bu tutanakta, tedbir konusu ve bulunduğu yer gösterilir. Tedbir konusu ile ilgili her türlü iddia bu tutanağa geçirilir. Tedbiri uygulayan memur, bu tutanağın bir örneğini tedbir sırasında hazır bulunmayan taraflara ve duruma göre üçüncü kişiye tebliğ eder. İhtiyati tedbir kararları hakkında kanun yoluna başvurulması halinde, tedbire ilişkin dosya ve delillerin sadece örnekleri ilgili mahkemeye gönderilir. İhtiyati Tedbire İlişkin Tazminat Tedbir talebinde bulunulması üzerine bu konuda karar verilir, tedbir uygulanır ve sonrasında talepte bulunan tarafın bu sırada haksız olduğu anlaşılırsa tedbir kararı nedeniyle uğranılan zararlar talepte bulunan tarafından tazmin edilebilir. Esasen bu durum somut olayın özelliklerine göre değişecektir. Her zaman bu tazminat istenemez ancak ortada bir kötüniyet söz konusu ise yahut açık hukuka aykırılık söz konusu ise tazminat talep edilebilir. Haksız tedbir nedeniyle açılacak tazminat davası için görevli mahkeme esas hakkındaki davanın karara bağlandığı mahkemedir. Tazminat davası açma konusunda hak sahibi olan kişiler bu haklarını hükmün kesinleşmesinden veya tedbir kararının kalkmasından sonraki 1 yıl içinde kullanabilirler. Bu 1 yıllık süre zamanaşımı süresidir. Bu süre içinde dava açılmaması halinde tazminat davası açma hakkı sona erer. İhtiyati Tedbir ile İhtiyati Haciz Arasındaki Farklar İhtiyati tedbir ile ihtiyati haciz çoğu zaman birbirine karıştırılmaktadır. Ancak aralarında önemli farklar bulunmaktadır. İhtiyati tedbir nedir sorusu aslında çoğu zaman ihtiyati haciz ile karıştırılır.Bu farklar şu şekilde sıralanabilir: İhtiyati haciz yalnızca para ve teminat alacakları için söz konusudur. İhtiyati tedbir paradan başka her türlü hak hakkındaki davalarda da söz konusu olabilir. Yani ihtiyati hacizde para alacağını korumak adına borçlunun tüm malvarlığına haciz konulurken ihtiyati tedbirde uyuşmazlık konusu olan “şey”e tedbir konur. İhtiyati tedbir önleyici bir tedbirdir ancak ihtiyati haciz alacaklının alacağını güvence altına alır. İhtiyati haciz kararının ardından alacaklı borçluya yönelik dava açmak zorunda değildir, icra takibi yapabilir, ihtiyati tedbirde ise tedbiri talep eden taraf dava açmak zorundadır. İhtiyati haczin uygulanmasını talep etme süresi kararın verilmesinden sonra 10 gündür, ihtiyati tedbirde ise bu süre 1 haftadır. YARGITAY KARARI Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2019/6228 E. , 2020/1362 K. HMK 391 İhtiyati tedbir kararı yalnızca mahkemeler tarafından verilebileceğinden ihtiyati tedbir talebi hakkında görevsizlik kararı verilerek davacının hakem heyetine başvurmakta muhtariyetine karar verilemez. Talep eden vekili; müvekkili adına kayıtlı üç adet hattan birinin mobil ödemelere kapalı olarak açıldığını, Akıllı Fatura Kampanyası bitiminden sonra ve pakete dahil olmayan kullanım yapılması halinde ek ücret yansıtılmaması için hattın kullanımının kısıtlanarak sahibinin bilgilendirilmesi gerektiğini, açık izinler almadan … sitesine 200 TL mobil ödeme yapıldığını öğrenince hattın mobil ödemelere kapatılması ile çekilen bedelin iadesini istediklerini, aksine borç miktarının 824 TL’ye yükseltildiğini ve ödeme yapılmadı denilerek diğer iki hattında kapatıldığını belirterek “kapatılan hatlarının iletişime açılması ve henüz açık olan mobil ödeme yapılan hattında iletişime kapatılmasının engellenmesi” bakımından ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Karşı tarafın beyanı alınmamıştır. Mahkemece; “6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 68. maddesinin 1. fıkrasına göre; 2019 yılında değeri 8.480,00 TL’nin altında bulunan uyuşmazlıklarda Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Taraflar bu kararlara karşı 15 gün içinde Tüketici Mahkemesine itiraz edebilirler. Tüketici Hakem Heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine Tüketici Mahkemesinin vereceği karar kesindir. Bu hüküm uyarınca 6502 sayılı Kanunun uygulanmasından kaynaklanan ve talep tarihi olan 2019 yılı itibariyle 8.480,00 TL’den az olan uyuşmazlıklarda Tüketici Hakem Heyetine başvurulmadan mahkemede dava açılamaz, uyuşmazlık konusunda talepte bulunulamaz. HMK madde 390’a göre ihtiyati tedbir talebinin dava açılmadan önce görevli ve yetkili olan mahkemeden istenebileceğinden, tüketici mahkemeleri ve tüketici hakem heyetleri açısından uyuşmazlık konusu miktar, görev açısından bir kriter olduğundan işbu uyuşmazlık nedeniyle mahkemenin görevli olmadığı kanaatiyle talepte bulunanın HMK 390 vd. maddelere aykırı talebinin reddine, davacının hakem heyetine başvurmakta muhtariyetine karar verilmiştir. İhtiyati tedbire ilişkin hükümler HMK 389 ila 399 maddeleri arasında düzenlenmiştir. HMK 389/2 maddesinde çekişmesiz yargı işlerinde niteliğine uygun düştüğü ölçüde ihtiyati tedbir hükmünün uygulanacağı belirtilmiştir. Gerek usul kanununda gerekse tüketici mevzuatında “Tüketici sorunları hakem heyetlerine” ihtiyati tedbir kararı verme yetkisi verilmemiştir. Somut olayda, mahkemece; “davacı tarafın davaya konu ettiği bedelin 993,10 TL olduğu, bu miktarın 2019 yılında Tüketici Hakem Heyetleri için belirlenen görev sınırı olan 8.480,00 TL’nin altında kaldığı, bu konuda karar verme yetkisinin Tüketici Hakem Heyetlerinde olduğu” gerekçesiyle ihtiyati tedbir talebinin görevsizlik nedeniyle reddine karar verilmiş ise de yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda ihtiyati tedbir talebinin, kanunun açıkça izin verdiği hâller dışında, ancak mahkemeden istenebileceği, Anayasa Mahkemesi’nin tüketici hakem heyetlerinin “mahkeme” niteliği taşımadığı yönündeki kararıyla birlikte değerlendirildiğinde mahkemece yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı bulunduğundan talebin kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK m.363/1 uyarınca kanun yararına bozulmasına karar verilmiştir. Bu konu hakkında soru ve sorunlarınız için Denizli DemirGüren hukuk bürosu ile iletişime geçebilirsiniz. #avukat #denizliavukat #denizlicezaavukatı #denizlimirasavukatı